Zgodnie z raportem “Czyste powietrze dla dzieci” przygotowanym przez UNICEF, dzieci są bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza niż dorośli. Co zatem mogą zrobić ich rodzice i opiekunowie, aby zminimalizować wpływ wdychania brudnego powietrza?
Dzieci mają delikatniejszy i bardziej czuły układ oddechowy, który cały czas się rozwija. Aby to zobrazować, można porównać liczbę pęcherzyków płucnych u noworodka (24 mln) z liczbą pęcherzyków u 4-latka (ponad 257 mln!).
Dzieci oddychające zanieczyszczonym powietrzem są bardziej narażone na nieprawidłowy rozwój płuc. Zahamowany zostaje przyrost pęcherzyków, a tym samym zmniejsza się pojemność oddechowa. Dzieci są wtedy mniej odporne na zakażenia i częściej chorują. Prowadzi to do niekończących się infekcji, zapaleń, alergii, astmy, chorób o podłożu autoimmunologicznym i innych chorób przewlekłych.
Ciągłe przebywanie w miejscach z zanieczyszczonym powietrzem, sprawia, że we krwi występuje niedostateczna ilość tlenu. Niedotlenienie organizmu wpływa na rozwój systemu hormonalnego. Skutkami niedotlenienia są opóźnienia w rozwoju psychofizycznym, zaburzona koncentracja, obniżony poziom inteligencji, występowanie stanów lękowych i depresja. Ma to wpływ na późniejsze życie dziecka, jego relacje społeczne, a nawet opóźniony start w dorosłość.
Systemowe kierunki działań
Wnioski są oczywiste: zanieczyszczone powietrze jest szczególnie szkodliwe dla dzieci, a zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń przyczyni się do poprawy ich zdrowia i zapewni lepszą jakość życia.
Dlatego celem dorosłych powinno być podejmowanie wzmożonych, długoterminowych działań, które poprawią jakość powietrza i uchronią dzieci przed przebywaniem w środowisku, gdzie normy jego jakości są przekroczone.
Mieszkańcy mogą podejmować walkę z zanieczyszczonym powietrzem na dwa sposoby: wymagać systemowych, odgórnych zmian oraz wprowadzić zmiany w życiu prywatnym.
Systemowe kierunki działań:
- Walka z zanieczyszczeniem powietrza. Działania powinny obejmować różne poziomy inicjatyw, od rządowych po lokalne. Wskazywać zalety redukcji konsumpcji paliw kopalnych z jednoczesnymi inwestycjami w odnawialne, nieemisyjne źródła energii. W życiu codziennym oznacza to też zmniejszenie emisji z transportu (szczególnie samochodów) oraz wymianę systemów ogrzewania i chłodzenia w domach na niskoemisyjne.
- Ochrona dzieci przed ekspozycją na zanieczyszczenia, szczególnie w miejscach, gdzie koncentracja smogu jest duża. Dzieci powinny być jak najdalej od wszystkiego, co może szkodzić ich układom oddechowym. Szkoły, przedszkola, place zabaw, osiedla dla młodych rodzin powinny być budowane z dala od źródeł zanieczyszczeń: fabryk, arterii komunikacyjnych i składowisk śmieci. W domach i miejscach, gdzie przebywają dzieci (szkoły, przedszkola) należy instalować sprawne systemy monitorujące jakość powietrza oraz systemy wentylujące i filtrujące.
- Kampanie prozdrowotne – ukierunkowane na wzmożoną ochronę przed skutkami wdychania złej jakości powietrza oraz informujące o zagrożeniach dla zdrowia i życia dzieci w związku z coraz bardziej zanieczyszczonym powietrzem. Dzieci powinny być objęte systemem opieki w zakresie prewencji i szybkiego wykrywania chorób układu oddechowego. Natomiast w sytuacjach, gdy choroby te już są zdiagnozowane – systemem skutecznego leczenia i zapobiegania komplikacjom pochorobowym.
- Usprawnianie systemu monitorowania i badań nad wpływem zanieczyszczenia powietrza na zdrowie dzieci. Im większą wiedzą będzie dysponowało społeczeństwo, tym łatwiej będzie podwyższać standardy, stanowić bardziej restrykcyjne regulacje prawne i wspólnie działać, dla poprawy jakość powietrza.
Indywidualne działania
Co możemy zrobić jako dorośli – rodzice, opiekunowie, nauczyciele, dyrektorzy placówek szkolnych i inni odpowiedzialni za dzieci, aby zminimalizować skutki zanieczyszczonego powietrza, którym oddychają?
- Należy zwiększyć wysiłki, aby w domach, szkołach, przedszkolach, budynkach publicznych, biurach, zakładach pracy wymienić instalacje grzewcze na takie, które nie emitują szkodliwych pyłów, a docelowo także dwutlenku węgla.
- W budynkach, w których przebywają dzieci należy zainstalować systemy monitoringu i kontroli jakości powietrza oraz filtrów i wentylatorów, aby szybko i skutecznie oczyszczać powietrze, gdy poziom smogu się zwiększa.
- Częściej korzystać z transportu publicznego i elektromobilności zamiast z prywatnych samochodów, dzięki temu poziom emisji z transportu będzie stopniowo spadał.
- Brać aktywny udział w kampaniach informujących o szkodliwości smogu i skutkach, jakie zanieczyszczone powietrze powoduje u dzieci.
- Chronić dzieci przed tzw. „biernym paleniem tytoniu”. Nie należy palić papierosów w ich obecności.
- Lobbować za planowaniem urbanistycznym które uwzględnia lokalizację szkół, przedszkoli, placów zabaw, osiedli dla młodych rodzin w miejscach oddalonych od intensywnej emisji zanieczyszczeń, w tym od dróg.
- Żądać łatwego i bezpłatnego dostępu do usług medycznych dla dzieci chorych na choroby, które są skutkiem złej jakości powietrza, takich jak astma, alergie, choroby układu oddechowego.
- Podczas przebywania w miejscach o dużej koncentracji zanieczyszczeń, należy pamiętać o nakładaniu maski antysmogowej, przebadanej i zatwierdzonej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- Wywierać wpływ na rządzących, aby ochrona dzieci i ich prawo do czystego powietrza było uwzględniane i systemowo brane pod uwagę w dyskusjach, debatach i negocjacjach politycznych.
